Türkiye'nin Ünlü Yarımadaları

Türkiye'nin benzersiz coğrafi konumu, doğal özelliklerinin çeşitliliğinin başlıca nedenlerinden biridir ve bu çeşitliliğin en açık örneklerinden biri, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz'e olan yakınlığıdır. Bu nedenle, her biri kendi özelliklerine sahip olan farklı bölgeleri "Yarımada" olarak bilinir.

Türkiye Coğrafi Olarak

Coğrafi açıdan Türkiye, güneydoğuda ve Asya tarafında yer alan Anadolu Yarımadası ile kuzeybatıda ve Avrupa tarafında, yani "Balkan Yarımadası üzerinde Trakya" olarak adlandırılan bölüm olmak üzere iki yarımadadan oluşur. Bu bağlamda, Anadolu tarafındaki başlıca yarımadalar yaklaşık 12, Trakya tarafındaki yarımadalar ise 2 adettir ki bunlara aşağıda değineceğiz.

Anadolu Yarımadaları

1. Sinop İli Boztepe Yarımadası, Karadeniz'e Bakıyor

Doğu Türkiye'de, doğudan Boztepe ile bağlantılı olan bu yarımada, yaklaşık 7 km²'lik bir alana sahiptir ve Boztepe'ye bağlayan dar bir yol nedeniyle "Ada" olarak da bilinir. Karadeniz ve İçliman Koyu'na bakan Boztepe Yarımadası, birçok ticari faaliyetin yürütüldüğü doğal bir limandır ve bugün şehrin tarihi anıtlarının yarısından fazlası yarımada'nın güneybatı kısmında veya vadi üzerinde yer almaktadır; yarımada'nın doğu kısmında, tüm yarımada'yı çevreleyen plaja paralel bir sokak ve en doğu ucunda, sis kesici donanımlı bir deniz feneri bulunmaktadır.

2. Kocaeli Yarımadası, İstanbul ve Kocaeli İllerinde, Karadeniz ve Marmara Denizi'ne Bakıyor

Kocaeli Yarımadası, Anadolu'nun kuzeybatısında yer alır ve Karadeniz ile Marmara Denizi'ne, ayrıca Boğaziçi Boğazı'nın Asya tarafında yer alarak kuzeyden Karadeniz'e, güneyden Marmara Denizi'ne ve batıdan Boğaziçi Boğazı'na bakar. Bazı coğrafyacılar, bu yarımadasını "Kocaeli Çatalca" bölgesinin bir parçası olarak kabul eder.

3. Marmara Denizi'ni Gören Yalova İlindeki Armutlu Yarımadası

Armutlu Yarımadası, Türkiye'nin Batı Anadolu tarafında, Marmara Denizi'nin kıyılarında yer almaktadır; Yalova, Kocaeli ve Bursa illerine yayılmıştır. Dolayısıyla kuzeyde İzmit Körfezi, güneyde Gemlik Körfezi ve güneydoğuda İznik Gölü arasında konumlanmıştır. En batı noktasında ise Bozburun Burnu bulunmaktadır. Coğrafi olarak bu yarımada, Bolu Dağları ile Bozburun arasında uzanan Samanlı Dağları'nın bir parçasıdır ve en yüksek noktası, 921 metre yüksekliğindeki Taz zirvesidir.

4. Marmara Denizi'ni Gören Balıkesir İlindeki Kapıdağ Yarımadası

Türkiye'nin kuzeybatısında, Marmara Denizi'nin kıyı kesiminde tortul birikimi sonucunda oluşmuş Kapıdağ Yarımadası, doğuda Bandırma Körfezi ve batıda Erdek Körfezi arasında yer alır. Antik Yunan döneminde "Arktonsus" olarak adlandırılan bu yarımada aslen bir ada iken, efsanelere göre Büyük İskender'in emriyle veya bir deprem sonucu Bandırma'ya dar bir yol ile bağlanmıştır. Geçmişte "Kyzikos" olarak bilinen Kapıdağ Yarımadası, üzerinde bulunan şehirle birlikte büyük bir deprem sonrasında terk edilmiş; Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedildikten sonra Bursa ilinin Erdek kazasına dahil edilmiştir.

5. Biga/Troya Yarımadası, Çanakkale İli'nde ve Marmara ve Ege Denizlerine Nazır

Troya ya da Troas Yarımadası, kuzeybatı Anadolu ve batı Türkiye'de tarihi bir bölge olup Biga Yarımadası olarak da bilinir. Günümüzde Çanakkale ilinde bulunan bu yarımada, kuzeybatıdan Çanakkale Boğazı, batıdan Ege Denizi ile sınırlanmış ve İda Dağı ile Anadolu'nun diğer kısımlarından ayrılmıştır; "Skamandros/Karamenderes" ve "Simois" adında iki ana nehir bu yarımadada akar ve eski Troya kentinin kalıntılarına yakın bir yerde birleşirler.

6. Karaburun Yarımadası, İzmir İli'nde ve Ege Denizi'ne Nazır

Türkiye'nin en batı ucunda yer alan Karaburun Yarımadası, büyük Urla-Karaburun-Çeşme yarımadasının bir parçasıdır. Bu yarımada, batıdan Sakız/Çeşme Boğazı ile, kuzeydoğudan ve doğudan İzmir Körfezi ile, güneyden ise güneydoğuda "Balıklıova" köyü ile güneybatıda "Gerence Körfezi" arasındaki boğaz ile sınırlıdır; antik zamanlarda "Melaena" olarak bilinen bu yarımada, taş öğütme taşları madenleriyle ünlüydü.

7. Güvercin Yarımadası, Aydın İli'nde ve Ege Denizi'ne Nazır

Türkiye'nin güneybatısında yer alan "Güvercin Ada" adlı yarımada, daha sonra inşa edilmiş olan 350 metre uzunluğundaki dar bir yol ile "Kuşadası"na bağlıdır. Bu yarımada'nın popüler olmasının sebeplerinden biri, tüm adayı kaplayan kale duvarlarıdır ve inşasında "Yılançıburnu"ndan alınan mineral taşlar kullanılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, bu kale "İlyas Ağa" tarafından, Yunan işgaline karşı kullanılmak üzere "Barbaros Hayrettin Paşa"nın emriyle inşa edilmiştir.

8. Muğla İlinde Ege Denizi'ne Bakan Datça/Reşadiye Yarımadası

Datça Yarımadası, aynı zamanda "Reşadiye Yarımadası" olarak da bilinir, Türkiye'nin güneybatısında dar ve 80 km uzunluğunda bir yarımadadır. Kuzeyden Gökova Körfezi'ne doğru uzanan bu yarımada, Muğla ilinin Datça ilçesine bağlıdır. Yunanistan'ın egemenliği altında olduğu dönemlerde Reşadiye Yarımadası "Dorian", "Knidos/Cnidos" ve "Chersonisos Cnidia" olarak bilinmekteydi.

9. Muğla İlinde Ege ve Akdeniz Denizlerine Bakan Bozburun Yarımadası

Bozburun Yarımadası, Türkiye'nin güneybatısında, Ege ve Akdeniz denizleri arasında yer alır ve kuzeyden Datça Yarımadası'na, batıdan ise Yunanistan'ın "Simi" adasına yakındır. Bu yarımada, Muğla ilinin "Marmaris ilçesi" sınırları içinde yer almakta ve dağlık bir yarımadadır. Burada, Bybassos, Hygassos, Kastabos, Tymnos, Syrna, Thysanos, Phoenix, Amos ve Kasara gibi antik yerleşimlerin kalıntıları bulunabilir.

10. Muğla İlinde Akdeniz'e Bakan Kapıdağ Yarımadası

Anadolu'nun güneybatısında yer alan Kapıdağ Yarımadası, Muğla ilinde Akdeniz'e uzanır ve "Kurdoğlu" burnunda son bulur. Bu yarımada doğuda "Fethiye" körfezini oluşturur ve antik çağlarda "Lydae" halkının merkeziydi.

11. Akdeniz'e Bakışlı Antalya İli, Çukurbağ Yarımadası

Antalya ilinde, Kaş ilçesinin batısında ve Yunanistan'ın Kastellorizo adasının (Türkiye'de bugün Meis olarak bilinir) kuzeyinde yer alan Çukurbağ Yarımadası, otelleri ve güzel plajlarıyla turizm destinasyonu olarak popülerliğini sürdürmektedir.

12. Akdeniz'e Bakışlı Muğla ve Antalya İli, Teke Yarımadası

Türkiye'nin güneybatısında, Antalya ve Fethiye koyları arasında yer alan ve Akdeniz'e uzanan Teke Yarımadası, adını eski Roma İmparatorluğu dönemindeki Türkmen kabilesi "Teke"den almaktadır. Doğuda Alakır Çayı, batıda ise Eşen Çayı bulunan yarımada; Phaselis, Olympos, Myra gibi antik kent kalıntıları ile birlikte, "Güllük Dağı-Termessos" milli parkı ve "Beydağları" sahil milli parkı gibi turistik cazibe merkezlerine ev sahipliği yapmaktadır.

Balkan Yarımadası

1. Marmara ve Ege Denizlerine Hakim Çanakkale İlindeki Gelibolu Yarımadası

Gelibolu Yarımadası, antik çağlarda "Trakya Khersonesosu" olarak adlandırılan, Ege Denizi'nin batısında ve Çanakkale Boğazı'nın doğusunda yer alan, Türkiye'nin Avrupa kısmındaki Doğu Trakya'nın güneyinde bulunur. Bu adanın adı, "Güzel Şehir" anlamına gelen Yunanca "Kallípolis" kelimesinin İtalyanca'ya çevrilmesiyle türetilmiştir ve geçmişte çevresini saran yüksek duvarlar tarafından korunmuştur; bu yarımadada bulunan önemli antik yapıtlardan "Agora" antik kentini örnek gösterebiliriz.

2. İstanbul İlinde, Karadeniz ve Marmara'ya Hakim Çatalca Yarımadası

Çatalca Yarımadası, Türkiye'nin Avrupa kısmında, Balkanların güneydoğusunda yer alır ve Karadeniz ile Marmara Denizi'ni Boğaz'ın batı tarafında ayırır. Bu nedenle, bu dikdörtgen yarımada neredeyse İstanbul'un üçte ikisini kapsar ve kuzeyden Karadeniz, güneyden Marmara Denizi ve doğudan Boğaziçi Boğazı ile komşudur. Çatalca Yarımadası'nda bulunan doğal ve yapay göller arasında Durusu Gölü, Büyükçekmece Gölü ve Küçükçekmece Gölü bulunmaktadır.